Giám mục Nguyễn Văn Hòa sinh ngày 20 tháng 7 năm 1931 tại làng Bối Kênh, xã An Lão, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam, thuộc Tổng giáo phận Hà Nội.[6]

Lên 10 tuổi, gia đình cho cậu bé Nguyễn Văn Hòa gia nhập Trường Tập địa phận Hà Nội và theo học trường dòng Puginier. Năm 1945, cậu tiếp tục con đường tu học, trở thành chủng sinh Tiểu chủng viện Hoàng Nguyên, Hà Đông, sau đó tiếp tục học tại Tiểu chủng viện Piô XII Hà Nội từ năm 1950.[6] Nguyễn Văn Hòa chính là nghĩa tử của linh mục Phêrô Nguyễn Huy Mai, sau là giám mục chính tòa Giáo phận Ban Mê Thuột.[7]

Năm 1954, Nguyễn Văn Hòa di cư vào nam, theo học tại Đại chủng viện Xuân Bích Vĩnh Long. Sau hai năm học triết học, chủng sinh Hòa được gửi sang Trường Truyền giáo Roma, theo học bậc tiến sĩ thần học và cử nhân thánh nhạc thuộc Học viện Roma.[6] Ông du học trong khoảng thời gian từ năm 1956 đến năm 1960. Ông chính thức gia nhập địa phận Đà Lạt vào năm 1958.[4]